काठमाडौँ- दशैंपछिको ठूलो चाड तिहारमा नेपालीहरू व्यस्त छन् । तिहार बालिने बत्ती, दाजुभाइ दिदीबहिनीको भेट तथा देउसी भैलीको निकै महत्व छ । यसअलावा तिहारमा पकाइने परिकार सेलरोटी, अनर्सा वा मिठाईसमेत निकै महत्वपूर्ण हुन्छ ।
सेल, अर्नसा र मिठाईमा धेरै गुलियो र चिल्लो हुन्छ । एकैसाथ धेरै चिल्लो र गुलियो खादाँ स्वास्थ्यमा क्षणिक र दीर्घकालीन दुबै स्वास्थ्य समस्या आउन सक्छ ।
त्यसैले तिहारमा पकाइने चिल्लो र गुलियो परीकारबाट स्वास्थ्य जोगाउने केहि उपायबारे चर्चा गर्दैछौँ-
१. सबैभन्दा पहिलो कुरो भुलेर पनि खाली पेटमा सेलरोटी नखानु होला । अन्यथा अम्लपित्त अर्थात् एसिडिटी बढ्ने सम्भावना हुन्छ । साथै सेलरोटी खाँदा फलफूल, सागपात, पानी प्रशस्त सेवन गर्नुहोला ।
२. तिहारमा पकाइने सेलरोटी, अनर्सा लगायतका परीकारमा प्रयोग भएको चिल्लो तथा गुलियोले कोलेस्टेरोल, रक्तचाप, मधुमेह बढाउँछ । त्यसैले यस्ता रोगका बिरामीले कम मात्रामा यी परिकारको सेवन गर्नुहोस् ।
३. तेलमा पकाइएका खानेकुरा पचाउन गारो हुने भएकाले पाचन समस्या भएका, पखाला, डाइरीया लागेकाहरुले सकेसम्म सेवन नगरकै राम्रो हुन्छ ।
४. सेल वा अन्य परीकार घ्यू वा बोसोमा पकाउनुको सट्टा सकेसम्म तेलमा नै पकाउनु होला । तिहारमा खाने माछामासु सम्भव अनुसार ताजा खानु होला ।
५. सेलरोटी पकाउने तेल शुद्ध तोरीको तेल, मकैको तेल, भटमासको तेल वा सूर्यमुखी तेल भए राम्रो हुन्छ । अन्य तेल वा घ्युको प्रयोग नगर्नुहोला ।
६. लामो समय सेलरोटी पकाउँदा, तेलको दियो वा मैनबत्ती कोठामा बाल्दा स्वासप्रश्वासमा समस्या आउन सक्छ । तसर्थ खुला ठाउँमा पकाउने र घरीघरी बाहिर निस्कनुहोला ।
७. चिल्लो मात्र होइन मदिरा स्वास्थ्यका लागि हानिकारक छ । यसको सेवनले मुटु, पेट, कलेजो तथा किड्नीको समस्या आउन सक्छ । तसर्थ मदिरा सेवनबाट टाढा रहनुहोला ।
८. तिहारमा सकेसम्म दूध चिया सेवन नगर्नुहोला । यसले समेत एसिडीटी बढाउने गर्दछ । बरु कागती हालेको चियाको सेवन गरेमा यसले चिल्लोलाई काट्न मद्दत गर्दछ ।
९. जुनसुकै खाना धेरै खाएपछि अनिवार्य पसिना आउञ्जेल कुनै व्यायाम वा एक घण्टा पैदल हिँड्नुहोला ।
१०. कतिपय मानिसमा तिहारमा तास खेल्ने बानी हुन्छ जसले अबेर रातिसम्म निन्द्रा पूरा नहुन सक्छ । तसर्थ समयमा नै सुत्नु राम्रो हुन्छ । – विज्ञहरूको सुझावका आधारमा
